Geschiedenis
De geschiedenis van het Zwin in een notedop.
Het Zwin is een unieke combinatie van een bezoekerspark en een natuurgebied. Graaf Léon Lippens lag aan de basis. In 1952 stichtte hij het natuurreservaat ‘Het Zwin’. Het was meteen het eerste Vlaamse reservaat.
Het natuurgebied
Tegenwoordig hoor je regelmatig dat één of ander gebied beschermd wordt en als natuurreservaat zal beheerd worden, maar in 1952 was dat een heel gedurfd, vernieuwend idee.
Het enthousiasme en het doorzettingsvermogen van Graaf Léon Lippens, directeur van de vastgoedmaatschappij Compagnie het Zoute, lagen aan de basis van de beslissing om het prachtige natuurgebied, dat toen 150 hectare betrof (waarvan 25 hectare op Nederlands grondgebied), te vrijwaren. Hij was niet alleen de directeur van de Compagnie het Zoute, maar ook een natuurliefhebber én een vogelkenner, die oog had voor de ecologische samenhang. Bovendien vond hij het erg belangrijk dat mensen de natuur leerden kennen en waarderen. Hij was een ‘ecoloog-avant-la-lettre’.
Het educatief vogelpark
In 1953 vormde de Compagnie het Zoute, onder impuls van Graaf Léon Lippens, de voormalige koninklijke tuin om tot een educatief vogelpark. De koninklijke villa werd ingericht als restaurant en in de omliggende tuin kwamen kooien waarin een soortenrijkdom van inheemse vogels - waaronder zangvogels, meeuwen, steltlopers, roofvogels, … - werd gepresenteerd. Zo konden bezoekers van dichtbij kennis maken met de vogels die ze tijdens hun wandeling in het natuurreservaat enkel van ver konden waarnemen.
De combinatie van een educatief park met een natuurreservaat was in die tijd baanbrekend. Deze gewaagde onderneming kende een bijzonder groot succes. Het Zwin groeide geleidelijk in belang en aanzien, zowel in binnen- als in buitenland. Het aantal bezoekers steeg zienderogen en de belangstelling van schoolgroepen nam toe. Het Zwin werd ook de thuisbasis voor allerlei wetenschappelijk onderzoek. Duizenden vogels kregen een ring rond de poot en medewerkers verrichten uitgebreid onderzoek op de unieke vegetatie. Het concept kreeg tot ver in Europa navolging. In Frankrijk en in Spanje vonden beheerders van reservaten op hun beurt inspiratie in het Zwin.
Voor de oprichting van zijn reservaat, met aan de ingang een vogelpark, had Graaf Léon Lippens zich laten inspireren door de realisatie van Sir Peter Scott in Slimbridge (Engeland).
In 1990 kreeg het vogelpark een grondige opknapbeurt. In 2006 besliste de Compagnie het Zoute om het Zwin te verkopen. Op 1 oktober 2006 kwam het toenmalig vogelpark in handen van de Provincie West-Vlaanderen. Het natuurgebied, de Zwinvlakte, werd aangekocht door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) van de Vlaamse Overheid. De Provincie West-Vlaanderen en het Agentschap Natuur en Bos bouwden samen het voormalige Zwin om tot het huidige Zwin Natuur Park. Het nieuwe Zwin Natuur Park werd officieel geopend op 10 juni 2016.